آیا تا بحال فکر کرده اید که باطری اتومبیل چگونه شارژ مجدد می شود؟
این کار توسط دینام ماشین شما انجام می شود.شارژ باطری اتومبیل شما در طول زمان روشن بودن اتومبیل ،توسط دینام انجام می شود.در واقع وظیفه باطری تنها تهیه برق در هنگام استارت زدن یا روشن نبودن ماشین شماست و برق رسانی به نقاط مختلف قطعات برقی ماشین در حین روشن بودن ، توسط دینام انجام می شود.
از آنجائیکه دینام (قطعه ای استوانه ای با بدنه آلومینیومی و معمولا در کنار موتور زیر پمپ هیدرولیک ) توسط یک تسمه شیاری در مدار چرخش موتور قرار می گیرد،همواره باید این تسمه در فواصل منظم بازدید شود تا از پاره شدن آن به طور ناگهانی و در نتیجه خالی شدن شارژ باطری جلوگیری کرد.
معمولا در فصل تابستان و به علت گرمای هوا و استفاده از کولر اتومبیل ،به دینام فشار بیشتری وارد شده و امکان خرابی آن بیشتر است.
موارد خرابی دینام شامل:
- از بین رفتن زغال دینام ،که با تعویض آن مجددا به کار می افتد.
- خراب شدن آفتامات دینام که تنظیم کننده برق آن است و در صورت خرابی ،دینام کار نمی کند.
- سوختن سیم پیچ داخلی دینام که در این صورت نیاز به تعویض کل دینام است.
با توجه به اهمیت دینام در تامین برق اتومبیل بازدید دوره ای تسمه آن و جلوگیری از نوسان برق ناشی از خراب بودن فیوزها و یا سیم کشی اتومبیل ،توصیه می شود.
لازم به توضیح است که بر مبنای آمپر مورد نیاز اتومبیل شما و قطعات برقی آن خروجی آمپر دینام ها متفاوت است که حتما باید بر مبنای استاندارد کارخانه اتومبیل خود ،دینام جایگزین را تهیه کرد.
عوامل یشگیری از خرابی دینام:
1)از باطری‌هایی که دارای ظرفیت بیشتر (آمپرساعت حداقل 65 آمپر) است استفاده گردد.
2)در صورتی‌که مدت زمان توقف طولانی است، بافشار دادان پدال گاز، دور موتور را تا حدود 2000 دور در دقیفه به صورت متناوب بالا ببرید.
3)دور فن کولر را حتی‌الامکان در پایین‌ترین درجه آن قرار دهید.
4)وضعیت شل یا سفت بودن تسمه دینام بایستی مرتبا بازدید گردد.
5)از روشن کردن چراغ‌ها در زمان‌های غیر ضرور خوداری نمایید.
دلایل ظهور دینام های الترناتور
- یکی از معایب دینام های جریان مستقیم این است که این دینام ها در دورهای پائینموتور قادربه شارژ باطری نمی باشند امروزه مصرف کننده های برقی در خودرو زیاد شده است ترافیک شهرها باعث می شود که موتور یک اتومبیل مدتها در جا کار کند و در این حالت دور دینام پایین است با این شرایط دینام جریان مستقیم نمی تواند جوابگوی شارژ باطری باشد به همین خاطر امروزه دینامهای جریان مستقیم از رده خارج شده و از دینامهای الترناتور استفاده می شود اساس کار دینامهای الترناتور مانند دینامهای جریان مستقیم است
- در دینامهای الترناتور نیز بر اثر قطع خطوط قوای مغناطیسی جریان القائی بوجود می اید ولی با این تفاوت که در دینامهای جریان مستقیم اهن رباها به بدنه دینام پیچ و ثابت شده بود و سیم پیچهای تولید جریان داخل حوزهمغناطیسیحرکت می کردند در دینامهای الترناتور اهن ربا دوار است و سیم پیچهای تولید جریان ثابت می باشند اهن ربای دوار را روتور و سیم پیچ ثابت را استاتور می گویند
قطعات
- روتور: روتور مجموعه ای است که وظیفه تولید حوزه مغناطیسی را در الترناتور به عهده دارد.روتور از یک محور تشکیل شده که جلوی ان دارای رزوه برای بستن مهره نگهدارنده پولی است،درقسمت وسط روتور یک سیم پیچ روی محور به صورت پرس قرار گرفته است این سیم پیچ روی یک حلقه پلاستیکی پیچیده شده تا از اتصال ان با بدنه جلوگیری شود روی این سیم پیچ چنگک های فلزی از دو طرف قرار می گیرد این چنگکها نیز رویمحور قرارگرفته اند دو سر پیچ به دو حلقه مسی که در انتهای محور قرار دارد وصل می شوند (کلکتورها )،انتهای محور و پشت کلکتورها یک بولبرینگ به صورت پرسی سوار شده که این بولبرینگ درون محل خود داخل پوسته عقب قرار می گیرد.اگر به دو سر سیم پیچ روتور جریان برق متصل کنیم چنگکها اهن ربا می شوند چون لبه این چنگک ها بر عکس یکدیگر نسبت به سیم پیچ قرار گرفته اند در نتیجه هر دو لبه کناری یکی در میان قطبهای N,Sمی شوند و بین انها میدان مغناطیسی ایجاد می شود.در قسمت جلوی محور یک پولی توسط یک خار با ان درگیر می شود دور این پولی تسمه قرارمیگیرد که نیروی میل لنگ توسطاین تسمهبه محور دینام منتقل شده و باعث گردش ان می شود.
- استاتور : استاتور مجموعه سیم پیچی می باشد که در اثر برخورد حوزه با ان جریان الکتریسته بوجود می اورد این سیم پیچها بایددور روتور قرارگیرند تا داخل حوزه مغناطیسی باشند و با چرخش حوزه دوار الکترون ها در این سیم پیچها حرکت کنند استاتور دارای یک بدنه فلزی می باشند که داخل این بدنه فلزی شیارهای وجود دارد سیم پیچها داخل این شیارها پیچیده می شود چون در اثر کار کردن و گرمای حاصل از موتور بدنه ان داغ میشود بدنه استاتوراز ورقهای نازک که به یکدیگر پرس شده اند ساخته می شود داخل شیارهای استاتور ورقه های عایق قرار گرفته است تا از اتصالی سیم پیچ با بدنه استاتور جلوگیری شود.اگر یک سیم را داخل شیارهای استاتور بپیچیم و دو سر ان را خارج کنیم فقط یک سر جریان تولید می کند به این استاتور اصطلاحا استاتور تک فاز می گویند. در ضمن از دینامها برای تولید جریان بالاتر از سه سیم استفاده می کنند در این حالت سه سیم با زاویه معینی نسبت به یکدیگ داخل بدنه استاتور پیچیده می شوند اصطلاحا به این نوع استاتور سه فاز گفته میشود در استاتور سه فاز سه سر خروجی خواهیم داشت در نتیجه بازدهی دینام بالا می رود.
- دیود ها : الترناتور مولد جریان متناوب می باشد جریان متناوب به جریانی گفته می شود که مسیر حرکت الکترونها در هادی دائما تغییر می کند اگر چنین حالتی باشد دیگر قطب منفی و مثبت در این هادی مفهومی نخواهد داشت.بوسیله این جریان نمیتوان باطریرا شارژ کرد زیرا الکترونهائی که به سوی باطری سرازیر می شود،با عوض شدن مسیر جریان دوباره از ان خارج می گردند بنابراین باطری همیشه با جریان مستقیم شارژ می شود یعنی جریانی که الکترونها از یک سمت حرکت داشته باشند،چون جریان خروجی الترناتور متناوب است با این جریان نمیتوان باطری را شارژ کرد به همین خاطر در سر راه خروجی الترناتور از دیود استفاده می کنند دیود قطعه ای الکترونیکی است که فقط جریان را از یک سمت از خود عبور می دهد و به اینترتیبجریان متناوب را به مستقیم تبدیل می کند.
- پوسته دینام های الترناتور: الترناتور از دو پوسته جدا از هم تشکیل شده است که معمولا از جنس الومینیوم می باشند بدنه فلزی استاتور مابین این دو پوسته قرار می گیرد و توسط چند پیچ دو پوسته روی یکدیگر محکم می گردد دو عدد بولبرینگ برای گردش محور روتور درون این دو پوسته وجود دارد یک بولبرینگ در پوسته جلوئی وجود دارد و یک بولبرینگ روی محور روتور که در پوسته عقب ان قرار می گیرد
- پولی و پنکه: مانند دینامهای جریان مستقیم قسمتی از محور روتور از پوسته جلوئی الترناتور بیرون است روی این قسمت یک پولی و پنکه قرار دارد که هر دو انها توسط یک خار به محور روتور متصل می شوند جلوی انها یک مهره بسته می شود و تسمه روی این پولی قرار گرفته که با گردش تسمه پولی گردش کرده و باعث حرکت روتور می شود همراه پولی پنکه هم گردش کرده و هوا را از جلو وارد الترناتور و از عقب ان خارج می کند تا باعث خنک شدن قطعات الترناتور گردد در بعضی از الترناتور ها پنکه در قسمت داخل الترناتور و پشت روتور قرار دارد
- جاذغالی و ذغالها: در دینامهای جریان مستقیم برق خروجی دینامها از زغالها عبور می کرد چون جریان زیادی از انها عبور می کرد معمولا زغال انها بزرگ بود ولی در الترناتور جریان زیادی از زغالها نمی گذرد و به همین خاطر ذغالها زیاد بزرگ نیستند این ذغالها در یک جا ذغالی پلاستیکی قرار می گیرند،ذغالها روی کلکتور انتهای روتور قرار می گیرند پشت این ذغالها یک فنر کوچک وجود دارد که همیشه زغالها را بر روی کلکتور می فشارد در بعضی از الترناتورها که افتامات انها ترانزیستوری می باشد مجموعه افتامات و جاذغالی روی یکدیگر نصب می شوند